Κλέων Τριανταφύλλου ή αλλιώς... Αττίκ

«Πότε κρεμιέται από τις τιράντες σ’ ένα ψηλό δέντρο για να την κάνει να γελάσει, πότε παίρνει ένα τραπέζι και μία καρέκλα και μπαίνει στη θάλασσα ντυμένος «γκραν» που λένε, για να παραγγείλει και να πιει τελικά καφέ μέσα στα κύματα. Και όλα αυτά για να δει λίγο μισοφέγγαρο στα χείλη της μικρής Δουλτσινέας».

Η παραπάνω σκηνή δεν αποτελεί κατόρθωμα κάποιου ιππότη που εμφανίζεται σε μία ορισμένη πρωταρχική σκηνή των ονείρων… Ανήκει στο μοναδικό και πολυσχιδή Κλέωνα Τριανταφύλλου, ή αλλιώς, τον γνωστό Αττίκ που κατάφερε με το ευφυές της προσωπικότητάς του, να κατακτήσει το πρώτο μισό του 20^ου αιώνα. Η ειδυλλιακή εικόνα στη θάλασσα και τα κύματα που έχει ως αποδέκτη της, τη μικρή Ναυσικά Παλαμά, κόρη του μεγάλου ποιητή, για την οποία ο Αττίκ έτρεφε ένα μικρό και πολύ τρυφερό αίσθημα, βρίσκεται καταχωρημένη στο βιβλίο της Δανάης Στρατηγοπούλου με τον τίτλο: ΑΤΤΙΚ.

Πηγαίος ποιητής, μουσικός, συνθέτης, συγγραφέας, ηθοποιός και διδάσκαλος είναι μονάχα ορισμένοι από τους τίτλους που μπορούν να αποδοθούν στο όνομά του.  «Εμιμείτο πολύ ωραία τι νομίζετε; Τη μύγα. Άκουγε το βουητό το οποίο εμιμείτο θαυμάσια. Του άρεσε από μικρός να χαζεύει στα τζάμια τις μύγες. Πώς ερωτεύονταν, πώς πήγαιναν δυο δυο, πώς μιλούσε μια μύγα στην άλλη», θυμάται η ανιψιά του Πέλεια (και πολύ ξεχωριστό, δικό μου πρόσωπο στη ζωή), το Σεπτέμβριο του 2008, στην Καθημερινή.

Σύμφωνα με τα βιογραφικά στοιχεία που παραθέτει η ίδια, ο Αττίκ γεννιέται το 1885 στο Ζαγαζίκ της Αιγύπτου. Μετά τις νομικές τους σπουδές, ο Κλέων μαζί με τον αδερφό του, Κίμων φεύγουν για το Παρίσι, όπου και ασχολούνται με τη μουσική. Γρήγορα, ο Αττίκ γίνεται περιζήτητος στα μεγαλύτερα κέντρα του Παρισιού με το επίθετο «Τριανταφύλλου». «Οι Γάλλοι συνάδελφοί του συνήθιζαν να τον πειράζουν. Το «φυλλού» στα Γαλλικά πάει να πει μπαγαπόντης», εξηγεί η ανιψιά του. «Και έλεγε: αυτό πρέπει να το αλλάξω. Το έκοψε και το έκανε «Τριανταφύλλ». Αλλά ήταν μακρόσυρτο. Και σκεφτόταν: κάτι που να θυμίζει και Ελλάδα και να διαβάζεται στα Λατινικά. Έτσι κατέληξε στο Αττίκ. Και από τότε δεν το άλλαξε».

Λόγω της ασθένειας της αδερφής του Νόρας πολύ γρήγορα γυρίζει πίσω στην Ελλάδα. Η Αθήνα δεν του κόβει τα φτερά. Αντιθέτως, εδώ ανακαλύπτει την έφεσή του στο στίχο. Το 1930, γίνεται ο πρωταγωνιστής στη «Μάντρα» στον πολλαπλό ρόλο πιανίστα, συνθέτη, τραγουδιστή, μίμου, ηθοποιού και «κονφερασιέ». Ο αυτοσχεδιασμός πάνω στη σκηνή ήταν το στοιχείο του, ενώ ο ίδιος αποτελεί τον εμπνευστή του one-man show στην Ελλάδα, αλλά και τον δημιουργό του ταυτόχρονου διπλού σφυρίγματος. Από τα χείλη του ηχεί μία διπλή μελωδία, ισάξια με δύο πνευστά μουσικά όργανα και φυσικά, στη Μάντρα επιστρατεύει το χιούμορ του μπροστά σε κάθε έντονα συναισθηματική του φόρτιση.

Η μητέρα του και σταθμός στη ζωή του, Εριθέλγη, διαθέτει και εκείνη ένα απαράμιλλο πάθος για τις τέχνες και τα γράμματα. Μάλιστα, σε τέτοιο βαθμό που νοικιάζει ολόκληρο σιδηροδρομικό συρμό για την ίδια, τα παιδιά και το υπηρετικό προσωπικό για ένα ταξίδι-αστραπή στο Παρίσι μόνο και μόνο για να μη χάσουν την παράσταση με τον Καρούζο στην Όπερα! Επιπλέον, οι «Μουσικές Ώρες» αποτελούν κάτι σαν θεσμό για την οικογένεια, όταν η μητέρα και τα δύο αγόρια εναλλάξ, κάθονται στο πιάνο, παίζοντας μουσικές για «τέσσερα χέρια» (a quatre mains).

Το τέλος έρχεται στις 28 Αυγούστου του 1944. Ο θάνατος της αγαπημένης του μητέρας μόλις, τέσσερα χρόνια πριν, το άσβεστος μίσος του για τους Γερμανούς κατακτητές, το γεγονός ότι δεν προλαβαίνει έγκαιρα να μεσολαβήσει για να  σωθούν τα δύο παιδιά συνεργάτη του από τη Μάντρα κλονίζουν τον εύθραυστο χαρακτήρα του και τον κάνουν να σοβαρολογήσει για πρώτη φορά για την αυτοκτονία, παρά το γεγονός ότι σε όλη του τη ζωή αστειευόταν, απειλώντας με αυτή.

Τα μυστικά της επιτυχίας του ήταν η ανθρωπιά, η ευγένεια και η ευψυχία. «Ο τρομερός Κλέων έδενε σε σπάγγο καραμέλες και τις πετούσε σαν πετονιά κάτω από το μπαλκόνι του, για να τις κερδίσει όποιο παιδάκι, απ’ αυτά που μαζεύονταν κάτω, ήξερε ένα τραγούδι του Αττίκ». Ήταν περφεξιονίστας, μία πλημμυρίδα μελωδιών και ανάγκης για έκφραση μέσα από τα τραγούδια. Όταν πεθαίνει η μητέρα του το 1940, γράφει για αυτή το «Χωρίς εσένα», «παρατηρώντας τη θέση των πουλιών πάνω στα καλώδια του ρεύματος. Φαντάζεται τα καλώδια ως πεντάγραμμο και τα πουλιά ως νότες». Ένα πνεύμα ευφυές και τρυφερό, αιματηρά γνήσιο και ειλικρινές, μουσικά ανυπότακτο και τολμηρό. Έχει χαρακτηριστεί παράλληλα, με τα αντιθετικά, αλλά και τόσο θελκτικά ζεύγη: «ο αιώνιος άντρας- παιδί», «αιθεροβάμων- πρακτικός», «πιστός- άπιστος». Τα ζεύγη που κάθε γυναίκα ονειρεύεται να συναντήσει σε έναν σύγχρονο άντρα!

Αυτόν τον «Αττίκ» ανυπομονώ να παρακολουθήσω στην αυριανή παράσταση: «Αναζητώντας τον Αττίκ», στο θέατρο Badminton…  Αυτόν τον άνθρωπο που δεν υπολόγισε τις συνέπειες που θα είχε στη ζωή του η υπερβολική δόση από το υπνωτικό Βερονάλ στο χαμομήλι του, τον άνθρωπο που θυσίασε τη ζωή του, επειδή η ευάλωτη και συνάμα, γενναία ψυχή του δεν του επέτρεψε να δεχτεί ποτέ μία τόσο αποτρόπαια σκηνή… Εκείνη τη μέρα που εκφράστηκαν πάνω του τα πιο βίαια ένστικτα ενός Γερμανού στρατιώτη επειδή κατά λάθος τον σκούντηξε στην πορεία του προς το σπίτι με το ποδήλατο…

"See the person. Not the disability."

Ανοίγοντας προχθές το βράδυ τυχαία την τηλεόραση, έπεσα πάνω στην ταινία: The memory keeper’s daughter. Η ταινία ήταν αφιερωμένη στα άτομα με σύνδρομο Down γιατί όπως θα γνωρίζετε ήδη, η 21^η Μαρτίου πέρα από Παγκόσμια ημέρα ποίησης, έχει οριστεί από το 2006, και ως Παγκόσμια ημέρα των ατόμων με το ξεχωριστό σύνδρομο. Μου προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός πως ενώ άνοιξα το ετήσιο Ημερολόγιο εκείνη την ημέρα, δεν αναφερόταν πουθενά η Παγκόσμια αυτή ημέρα. Παγκόσμια ημέρας ποίησης, δασοπονίας και κουκλοθέατρου ήταν οι μόνες καταχωρήσεις.

Η συγκεκριμένη ημερομηνία δεν επιλέχθηκε τυχαία από τον καθηγητή Γενετικής, Στυλιανό Αντωναράκη, αλλά στηρίζεται στα αριθμητικά δεδομένα του συνδρόμου (3^ο χρωμόσωμα στο 21^ο ζεύγος= 3.21). Αναλυτικότερα, ο Βρετανός γιατρός John Langdon Down ήταν ο πρώτος που περιέγραψε το σύνδρομο Down το 1866. Το ανθρώπινος είδος διαθέτει κανονικά 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων στα κύτταρα του. Κατά την σύλληψη τα ζεύγη των χρωμοσωμάτων διαιρούνται και αναδιατάσσονται για να σχηματιστούν τα ζεύγη του εμβρύου. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η διαίρεση δεν γίνεται σωστά, με αποτέλεσμα τα κύτταρα του μωρού να έχουν ένα επιπλέον αντίγραφο του χρωμοσώματος 21, το οποίο προκαλεί το σύνδρομο Down, ή αλλιώς Τρισωμία 21. Αυτή είναι η συνηθέστερη περίπτωση εμφάνισης του συνδρόμου και η συχνότητα εμφάνισης του εκτιμάται σε 1 ανά 700 γεννήσεις περίπου. Σύμφωνα με μελέτες, προέρχεται κατά 90-95% από το ωάριο και 5-10% από το σπερματοζωάριο.

Η ταινία που στα ελληνικά ονομάζεται «Ένοχο μυστικό» τοποθετείται χρονολογικά στη δεκαετία του 1960, όπου ένας γιατρός χωρίζει στη γέννα τα δίδυμα παιδιά που έφερε στον κόσμο η γυναίκα του, για να της κρύψει ότι το νεογέννητο κοριτσάκι τους πάσχει από σύνδρομο Down. Το βρέφος αντί να δοθεί σε ίδρυμα, σύμφωνα με τις οδηγίες του πατέρα, μεγαλώνει κοντά σε μία ευσυνείδητη νοσοκόμα που φροντίζει να δώσει την απαραίτητη αγάπη και στοργή που αρμόζει σε κάθε παιδί. Ο πατέρας με το πέρασμα των χρόνων παρακολουθεί αόρατα τη ζωή της κόρης του, ενώ παράλληλα, βιώνει την ολοκληρωτική κατάρρευση της οικογένειας του και τελικά ο ίδιος οδηγείται στο θάνατο. Στην απέναντι όχθη, μία όμορφη και ισορροπημένη κοπέλα, πλήρως εξοικειωμένη με την αναπηρία της έχει καλλιεργήσει και μετατρέψει τις αδυναμίες της σε αρετές μέσα από την αγάπη. Ένα μυστικό χωρίς καμία εξήγηση στερεί την αγάπη της βιολογικής οικογένειας σε ένα τόσο ιδιαίτερο και τρυφερό πλάσμα, όπως αυτό της ταινίας.

Οι παραπάνω αντιλήψεις στις ημέρες μας θέλω να ελπίζω πως έχουν, όπως και η ονομασία μογγολισμός, εγκαταλειφθεί. Τα παιδιά με το ξεχωριστό αυτό σύνδρομο έχουν τη δυνατότητα με τη σωστή ανατροφή να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας. Πολλά παιδιά που έχουν επαρκή στήριξη από την οικογένεια τους, και έχουν λάβει κατάλληλες θεραπείες διδασκαλίας, καταφέρνουν να σπουδάσουν και είναι σε θέση να εργαστούν και να πετύχουν σε διάφορους τομείς.

Δεν υπάρχει τυπικό άτομο με σύνδρομο Down. Όπως όλοι μας, κάθε άτομο που έχει αυτό το σύνδρομο έχει διαφορετική προσωπικότητα και δυνατότητες. Σύμφωνα με επιστήμονες, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει κατά τη γέννηση πόσο αυτά τα παιδιά θα είναι δυνατόν να ζήσουν μια αρκετά ανεξάρτητη ζωή, παρόλο που θα χρειάζονται συνεχή βοήθεια και υποστήριξη κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Το σύνδρομο Down μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά συστήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλοι όσοι το έχουν θα παρουσιάσουν όλες τις εκδηλώσεις.

Ωστόσο, τα γενικά χαρακτηριστικά είναι πως τα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης από τα άλλα, αλλά δε μπορεί να καθοριστεί πόση είναι αυτή η διαφορά γιατί η διακύμανση μπορεί να είναι μεγάλη και βασίζεται σε πολλούς παράγοντες. Έχουν επίσης, κινητική και λεκτική υστέρηση, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες. Παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κάποιων ασθενειών, όπως είναι η τάση για παχυσαρκία, οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς και η νόσος Alzheimer σε μικρές μάλιστα, ηλικίες, αλλά και βραδύτερη ανάπτυξη.

Το μυστικό για τη θεραπεία της νόσου είναι η αγάπη. Η στήριξη και η μέριμνα είναι καίριες δράσεις για την ένταξη των ατόμων αυτών στην κοινωνία. Ασφαλώς, για έναν γονιό ο δρόμος είναι μακρύς και μοιάζει γεμάτος εμπόδια, αλλά η υπομονή και το ευνοϊκό οικογενειακό περιβάλλον μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής των παιδιών τους.

Η προκατάληψη ότι όλα τα παιδιά με σύνδρομο Down είναι άτομα με βαριά καθυστέρηση και ανήμπορα να κάνουν το οτιδήποτε, οφείλει να αποτελεί μία απαρχαιωμένη αντίληψη. Τα άτομα με σύνδρομο Down μπορούν να συνεισφέρουν με τον τρόπο τους, με τις δικές τους ικανότητες πολύ περισσότερο από τα άτομα που δεν μπορούν να δεχτούν και να ανταποδώσουν την αγάπη. Αν νιώσουν αποδεκτά, η ενσωμάτωση έρχεται πολύ πιο εύκολα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως η «Φοίβη» του έργου ένιωθε έτοιμη να παντρευτεί και να ανοίξει σπιτικό με τον αγαπημένο της!

 

         Το website του Συλλόγου Συνδρόμου Down Ελλάδος: http://down.gr/site/index.php